2024 жылғы 21 маусымда көрнекті ғалым, академик Жұмағұлов Бақытжан Тұрсынұлының төрағалығымен Қазақстан Республикасының Ұлттық инженерлік академиясында (ҚР ҰИА) академия Төралқасының кезекті отырысы өтті.

«2024 жылғы 31 мамырда жас ғалымдармен кездесуде Қ.Қ. Тоқаевтың сөзінен туындайтын міндеттер» тақырыбында ҚР ҰИА вице-президенті, академигі Н.М. Темірбеков баяндама жасады

Ол ел Президентінің ғылыми қоғамдастық, ғылыми-инженерлік корпус алдына қойған негізгі міндеттерін атап өтті. Мемлекет басшысы айқындаған ғалымдар үшін жұмыстың басым бағыттары баяндалды.

Бұл бағыттар экономика мен қоғам үшін практикалық және технологиялық тиімділікке ерекше назар аудара отырып тұжырымдалады, бұл елеулі ғылыми күш-жігерді елдің нақты дамуы үшін маңызды салаларға шоғырландыруға көмектеседі.

Бұл бағыттарда ғылыми-инженерлік және инженерлік-техникалық бейіндегі мамандар, жоғары білікті ғалымдар мен инженерлер жұмыс істейді. ҚР Ұлттық инженерлік академиясы мен отандық ғылыми-инженерлік корпус өзекті ғылыми-зерттеу жобалары мен тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелерге белсенді қатысады.

Баяндамашы ҚР ҰИА-да Ғылым мен инженерия мемлекет дамуының маңызды және нақты мәселелерін шешуі тиіс екенін нақты түсінетінін айтты. Зерттеу нәтижелері елдің даму мақсаттары мен экономиканың қажеттіліктерін ескере отырып, күнделікті өмірде енгізілуі керек.

Академияның стратегиялық даму жоспарында Мемлекет басшысы алға қойған міндеттерді ескере отырып, мемлекетпен, жоғары оқу орындарымен, кәсіпорындармен және бизнеспен өзара іс-қимылдың жаңа тиімді тетіктерін пысықтауға назар аударылатын болады. Тек осы жолда ғана ҚР ҰИА Қазақстанның ғылыми инфрақұрылымының және тұтастай алғанда елдің дамуының жүйелік факторы ретінде өзінің пәрменділігін арттыра алады.

«Тұран өзені – Орталық Азияның негізгі өзені» тақырыбында инженер-физик, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор С.М. Бүркітбаев баяндама жасады.

Түркі халықтарының қоныс аударуының (қоныстануының) тарихи процесі туралы айтып, Сібірден қазіргі Түркияға дейін ежелгі су магистралі бойынша жүріп, баяндамашы бұл бағыт Алтайдан Балқаш көлі арқылы Шу өзені мен ежелгі Жаңа Дарья арнасы, Сарықамыш көлі мен Өзбек арнасы арқылы Каспий теңізіне дейін қалпына келтірілгенін хабарлады.

Аймақтың барлық негізгі өзендері Тұран – Іле, Шу, Талас, Сырдария және Амудария өзендеріне құяды.

Бұдан әрі С. М. Бүркітбаев бұл ежелгі арна Біртұтас түркі әлемінің жалпы түркі идеясын қалыптастыру үшін де, түркі мемлекеттерінің экономикалық мүдделерін: энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы, Су ресурстарын іс жүзінде біріктіруге мүмкіндік беретін кезең-кезеңмен практикалық жобаларды іске асыру үшін де материалдық негіз бола алатынын атап өтті.

Атап айтқанда:

• Орта Азия мемлекеттерінің (Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан және Түрікменстан) «су және энергия» байланысының ең өзекті мәселесін Ертіс өзенінен және екінші кезеңде Таулы Алтайдан 10-20 км3 дейінгі көлемде қосымша су көлемін тасымалдау арқылы шешу.
• Сонымен қатар, бұл «энергия – су» жанжалын 10-20 Гвт-қа дейінгі жаңа энергетикалық қуаттарды және Қытай-Түркия бағытында да, сондай-ақ Сібір-Орта Азия-Оңтүстік Азия энергетикалық транзитінің меридиандық желілері бағытында да 5-7 мың км-ге дейінгі транзиттік қуаттарды салу жолымен шешуге мүмкіндік береді,
• Орта Азияның барлық мемлекеттерінің суармалы жерлерін 3-5 млн гектарға дейін қалпына келтіру.

Баяндаманы қызу талқылағаннан кейін Төралқа онда ұсынылған ережелерді егжей-тегжейлі қарау үшін комиссия құру туралы қаулы қабылдады, оның құрамына су шаруашылығының жетекші мамандары мен сарапшылары кіреді. Сондай-ақ, осы комиссияның құрамына ғарыштық мониторингпен айналысатын мамандар мен экономистерді қосу ұсынылды.

Бұдан әрі ҚР ҰИА Көлік және коммуникация бөлімшесінің төрағасы, академик Б. Б. Телтаевтың есебі тыңдалып, бөлімшенің одан әрі жұмыс жоспары бекітілді.

Ғылымның, техниканың және инженерлік істің дамуына қосқан үздік жетістіктері мен үлесі үшін академияның 4 мүшесі жоғары наградалармен және атақтармен марапатталды.

Осылайша, Қазақстан Республикасы Ұлттық Инженерлік академиясы Төралқасының Қаулысымен Н. Қ. Қыпшақбаевқа Қазақстан мен Орталық Азияның су саласын дамытуға қосқан зор үлесі үшін «Қазақстанның құрметті инженері» атағы берілді.

«Қазақстанның құрметті инженері» атағы 50 жылдан астам уақыт бойы инженерлік-техникалық бағыттағы мамандарды даярлағаны үшін Ю. В. Баталовқа берілді.

«Қазақстан Республикасының Ұлттық инженерлік академиясын дамытуға қосқан ерекше үлесі үшін» медалімен Н.Қ.Бижанов және «Қазақстан Республикасының инженерлік ісін дамытуға сіңірген еңбегі үшін» медалімен IT инженер Кенжеев Мұрат марапатталды.

Сондай-ақ, ҚР ҰИА жалпы жиналысының сессиясында сайланған академиктерге дипломдар табыс етілді.

ҚР ҰИА баспасөз орталығы,
тел. (727) 291-52-90